Prije nego li je i predstavljena, Deklaracija o zajedničkom jeziku izazvala je brojne rasprave u javnosti. Deklaraciju o kojoj svi imaju mišljenje, iako su je tek rijetki imali priliku vidjeti, potpisalo je 225 lingvista, književnika, znanstvenika, redatelja, novinara, filozofa, aktivista, glumaca ... Na ovom mjestu donosimo tekst Deklaracije.

"Na pitanje da li se u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj i Srbiji upotrebljava zajednički jezik – odgovor je potvrdan.

Riječ je o zajedničkom standardnom jeziku policentričnog tipa – odnosno o jeziku kojim govori više naroda u više država s prepoznatljivim varijantama – kakvi su njemački, engleski, arapski, francuski, španjolski, portugalski i mnogi drugi. Tu činjenicu potvrđuju štokavica kao zajednička dijalekatska osnovica standardnog jezika, omjer istoga spram različitoga u jeziku i posljedična međusobna razumljivost.

Korištenje četiri naziva za standardne varijante – bosanski, crnogorski, hrvatski i srpski – ne znači da su to i četiri različita jezika.

Inzistiranje na malom broju postojećih razlika te nasilnom razdvajanju četiri standardne varijante dovodi do niza negativnih društvenih, kulturnih i političkih pojava, poput korištenja jezika kao argumenta za segregaciju djece u nekim višenacionalnim sredinama, nepotrebnih ”prevođenja” u administrativnoj upotrebi ili medijima, izmišljanja razlika gdje one ne postoje, birokratskih prisila, kao i cenzure (te nužno auto-cenzure), u kojima se jezično izražavanje nameće kao kriterij etno-nacionalne pripadnosti i sredstvo dokazivanja političke lojalnosti.

Mi, potpisnici ove Deklaracije, smatramo da

• činjenica postojanja zajedničkog policentričnog jezika ne dovodi u pitanje individualno pravo na iskazivanje pripadnosti različitim narodima, regijama ili državama;

• svaka država, nacija, etno-nacionalna ili regionalna zajednica može slobodno i samostalno kodificirati svoju varijantu zajedničkog jezika;

• sve četiri trenutno postojeće standardne varijante ravnopravne su i ne može se jedna od njih smatrati jezikom, a druge varijantama tog jezika;

• policentrična standardizacija je demokratski oblik standardizacije najbliži stvarnoj upotrebi jezika;

• činjenica da se radi o zajedničkom policentričnom standardnom jeziku ostavlja mogućnost svakom korisniku da ga imenuje kako želi;

• između standardnih varijanti policentričnog jezika postoje razlike u jezičnim i kulturnim tradicijama i praksama, upotrebi pisma, rječničkom blagu kao i na ostalim jezičnim razinama, što mogu pokazati i različite standardne varijante zajedničkog jezika na kojima će ova Deklaracija biti objavljena i korištena;

• standardne, dijalekatske i individualne razlike ne opravdavaju nasilno institucionalno razdvajanje, već naprotiv, doprinose ogromnom bogatstvu zajedničkog jezika.

Stoga, mi, potpisnici ove Deklaracije, pozivamo na

• ukidanje svih oblika jezične segregacije i jezične diskriminacije u obrazovnim i javnim ustanovama;

• zaustavljanje represivnih, nepotrebnih i po govornike štetnih praksi razdvajanja jezika;

• prestanak rigidnog definiranja standardnih varijanti;

• izbjegavanje nepotrebnih, besmislenih i skupih ”prevođenja” u sudskoj i administrativnoj praksi kao i sredstvima javnog informiranja;

• slobodu individualnog izbora i uvažavanje jezičnih raznovrsnosti;

• jezičnu slobodu u književnosti, umjetnosti i medijima;

• slobodu dijalekatske i regionalne upotrebe;

• i, konačno, slobodu ”miješanja”, uzajamnu otvorenost te prožimanje različitih oblika i izričaja zajedničkog jezika na sveopću korist svih njegovih govornika."

POTPISNICI/POTPISNICE:

1. Dino Abazović, vanredni profesor, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu

2. Dritan Abazović, poslanik u Skupštini Crne Gore, Građanski pokret URA, Ulcinj

3. Vladimir Arsenić, književni kritičar i urednik, Partizanska knjiga/ Časopis Ulaznica, Zrenjanin

4. Boban Arsenijević, profesor, Filozofski fakultet Univerziteta u Nišu

5. Vladimir Arsenijević, pisac, Udruženje Krokodil, Beograd

6. Bojan Babić, pisac, Beograd

7. Mile Babić, profesor filozofije i teologije, Franjevačka teologija, Sarajevo

8. Bojan Baća, sociolog, doktorant na Univerzitetu Jork i istraživač u Laboratoriji za globalno digitalno građanstvo, Toronto

9. Amer Bahtijar, profesor filozofije, Centar za kritičko mišljenje, Mostar

10. Vladislav Bajac, pisac i izdavač, Geopoetika izdavaštvo, Beograd

11. Esad Bajtal, pisac, nezavisni istraživač, Sarajevo

12. Nikola Bajto, novinar, tjednik Novosti, Zagreb

13. Asja Bakić, književnica, Zagreb

14. Đorđe Balmazović, grafički dizajner, kolektiv Škart, Ljubljana/Beograd

15. Filip Balunović, politikolog, Beograd

16. Janko Baljak, filmski reditelj, redovni profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu

17. Snježana Banović, redateljica i sveučilišna profesorica, Akademija dramske umjetnosti, Zagreb

18. Ljiljana Banjanin, vanredni profesor, Departman stranih jezika i književnosti, Univerzitet u Torinu

19. Josip Baotić, lingvista, profesor emeritus, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu

20. Milan Barać, doktor nauka, lingvista, Filološki fakultet, Nikšić

21. Lana Barić, glumica, Zagreb

22. Svetislav Basara, pisac, Beograd

23. Almir Bašović, dramski pisac i docent na Filozofskom fakultetu u Sarajevu

24. Sandra Benčić, mirovna i ljudskopravaška aktivistkinja, Centar za mirovne studije, Zagreb, Hrvatska

25. Ivana Bodrožić, mag. filozofije, spisateljica, Zagreb

26. Tomislav Bogdan, doktor nauka, izv. prof. na Odsjeku za kroatistiku Filozofskog fakulteta u Zagrebu

27. Ermin Bravo, glumac, Akademija scenskih umjetnosti, Sarajevo

28. Alida Bremer, doktorka nauka, autorica i prevoditeljica, Münster, Njemačka

29. Balša Brković, pisac, nezavisni dnevnik Vijesti, Podgorica

30. Boris Buden, publicist, EIPCP, Berlin

31. Ranko Bugarski, doktor nauka, lingvist, Beograd

32. Ahmed Burić, književnik, novinar, www.radiosarajevo.ba

33. Dragan Bursać, profesor filozofije i kolumnista, BUKA Portal, Banja Luka

34. Alice Copple-Tosić, prevodilac, Beograd

35. Darko Cvijetić, pjesnik i redatelj, Prijedor

36. Dušan Čavić, novinar i filmadžija, Ciklotron, Beograd

37. Ivan Čolović, antropolog, Biblioteka XX Vek, Beograd

38. Marinko Čulić, komentator tjednika Novosti, Zagreb

39. Bora Ćosić, pisac, Berlin

40. Nerzuk Ćurak, doktor nauka, politikolog, Sarajevo

41. Filip David, književnik, Beograd

42. Mia David, arhitekta, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

43. Amra Delić, doktorka nauka, neuropsihijatrica i psihoterapeutkinja, Klinika za psihijatriju i psihoterapiju Medicinskog fakulteta Univerziteta Greifswald

44. Ajla Demiragić, doktorka nauka, teoretičarka književnosti, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu

45. Boris Dežulović, novinar tjednika Novosti, Paići

46. Ivo Didović, slobodni umjetnik, Düsseldorf

47. Zlatko Dizdarević, novinar i pisac, Sarajevo

48. Milena Dragićević-Šešić, redovna profesorka, UNESKO katedra za kulturnu politiku i menadžment Univerziteta umetnosti u Beogradu

49. Rade Dragojević, novinar, Zagreb

50. Daša Drndić, spisateljica, izvanredni profesor – anglist, u penziji, Rijeka

51. Ferida Duraković, spisateljica i lektorica b/c/h/s jezika, Sarajevo

52. Jasna Duraković, docentica na Fakultetu političkih nauka i aktuelna poslanica u Federalnom parlamentu BiH, Sarajevo

53. Sabaheta Duranović, doktorka nauka, neuropsihijatar, Psihijatrijska bolnica Kantona Sarajevo

54. Varja Đukić, glumica, član ansambla CNP-a i direktorica knjižare, Podgorica

55. Mirjana Đurđević, doktorka nauka, književnica i profesorka, Beograd

56. Vladimir Đurišić, pjesnik i muzičar, glavni i odgovorni urednik portala Proletter, Podgorica

57. Tatjana Đurišić-Bečanović, doktorka nauka, Filozofski fakultet, Nikšić

58. Heni Erceg, komentatorica tjednika Mladina, Ljubljana

59. Toni Gabrić, prof. filozofije i fonetike, novinar, Udruga za nezavisnu medijsku kulturu, Zagreb

60. Jasna Gajević, blogerka, Podgorica

61. Štefica Galić, urednica portala Tačno.net, Mostar

62. Jelena Gall, lektorka, Odsek za slavistiku, Cirih

63. Svetlana Gavrilović, politikolog, urednica Radničke komune Links, Beograd

64. Rajka Glušica, doktorka nauka, lingvistkinja, Filološki fakultet, Nikšić

65. Vladislava Gordić Petković, profesorka univerziteta, anglistkinja, književna teoretičarka i kritičarka, Novi Sad

66. Nataša Govedarica, dramaturškinja, Beograd

67. Zdravko Grebo, profesor emeritus Univerziteta u Sarajevu

68. Rajko Grlić, režiser, Zagreb

69. Tatjana Gromača, književnica i novinarka, Pula

70. Dinko Gruhonjić, doktor nauka, novinar, Odsek za medijske studije, Filozofski fakultet, Novi Sad

71. Zlatica Gruhonjić, profesor njemačkog, prevodilac, Udruženje Centar za demokratiju i tranzicionu pravdu, Banja Luka

72. Nihad Hasanović, pisac, Sarajevo

73. Tarik Haverić, politolog, Sarajevo

74. Oto Horvat, pisac, Firenze

75. Srećko Horvat, lingvist i filozof, DiEM25, bez stalnog prebivališta

76. Aleksandar Hut Kono, pisac, London

77. Nedžad Ibrahimović, pisac, Tuzla

78. Saša Ilić, pisac, Udruženje LINKS, Beograd

79. Viktor Ivančić, novinar i pisac, Split

80. Željko Ivanković, književnik, Sarajevo

81. Ivan Ivanji, književnik, Beograd

82. Midhat Izmirlija, doktor nauka, docent, Pravni fakultet u Sarajevu

83. Božena Jelušić, profesorica književnosti, Budva

84. Bojana Jokić, aktivistkinja, NVO LGBT Forum Progres, Podgorica

85. Dejan Jović, redovni profesor Sveučilišta u Zagrebu i gostujući profesor Univerziteta u Beogradu, Zagreb

86. Jagoda Jurić-Kappel, doktorka nauka, lingvistica, Beč

87. Duška Jurišić, novinarka, Federalna televizija, Sarajevo

88. Adela Jušić, vizualna umjetnica, Sarajevo, Bosna i Hercegovina

89. Dejan Kaludjerović, likovni umetnik, Beograd/Beč

90. Damir Karakaš, pisac, Zagreb

91. Mirjana Karanović, glumica, Beograd

92. Miroslav Karić, istoričar umetnosti, Remont – nezavisna umetnička asocijacija, Beograd

93. Dženana Karup Druško, novinarka, Sarajevo

94. Enver Kazaz, doktor nauka, profesor književnosti, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu

95. Željko Komšić, diplomirani pravnik, zastupnik u Parlamentarnoj skupštini BiH, Sarajevo

96. Snježana Kordić, doktorka nauka, lingvistica, Zagreb

97. Srdan Kosović, urednik portala Vijesti.me, Podgorica, Crna Gora

98. Boro Kontić, novinar, Media centar, Sarajevo

99. Bojan Krivokapić, pisac, Novi Sad

100. Pero Kvesić, pisac, Zagreb

101. Igor Lakić, doktor nauka, lingvista, Podgorica

102. Ante Lešaja, penzionirani redoviti sveučilišni profesor, Korčula

103. Andrea Lešić, doktorka nauka, profesorica komparativne književnosti, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu

104. Predrag Lucić, novinar i pisac, Split

105. Svetlana Lukić, novinarka, Peščanik, Beograd

106. Kristina Ljevak, novinarka, urednica časopisa Urban, Sarajevo

107. Alisa Mahmutović, lingvistica, Filozofski fakultet, Zenica

108. Brano Mandić, novinar i pisac, Podgorica

109. Olga Manojlović Pintar, istoričarka, Institut za noviju istoriju Srbije, Beograd

110. Bojan Marjanović, pisac i novinar, magazin „Liceulice“, Beograd

111. Damir Marjanović, doktor nauka, redovni profesor Univerziteta u Sarajevu i Internacionalnog Burch Univerziteta u Sarajevu

112. Milan Marković, vanredni profesor, Biotehnički fakultet Univerziteta Crne Gore, Podgorica

113. Nikola Marković, urednik dnevnih novina Dan, Podgorica

114. Tomislav Marković, novinar i pisac, Beograd

115. Dragan Markovina, povjesničar i publicist, Split

116. Ana Martinoli, vanredna profesorka, Fakultet dramskih umetnosti, Beograd

117. Vladimir Matijanić, novinar, Slobodna Dalmacija, Split

118. Svetlana Mesarević, novinarka, Peščanik, Beograd

119. Alen Mešković, pisac, Kopenhagen

120. Svebor Midžić, teoretičar, Beograd

121. Dejan Mihailović, prevodilac, urednik, Beograd

122. Đorđe Miketić, pisac, Od usta do usta, Beograd

123. Mirjana Mikić Zeitoun, profesorica sociologije i diplomirana etnologinja, Zagreb

124. Sanin Milavić, glumac, Sarajevo

125. Tanja Miletić Oručević, rediteljica, Mostar

126. Stevan Milivojević, Aktivista za ljudska prava, Podgorica

127. Igor Milošević, Asocijacija za demokratski prosperitet – Zid, Podgorica

128. Mirjana Miočinović, univerzitetska profesorka u penziji, Beograd

129. Marija Mitrović, slaviskinja, redovna profesorka u penziji, Università degli studi di Trieste

130. Josip Mlakić, pisac, Gornji Vakuf-Uskoplje

131. Nermina Mujagić, vanredni profesor, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu

132. Asim Mujkić, profesor filozofije, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu

133. Senadin Musabegović, doktor nauka, Filozofski fakultet, Sarajevo

134. Dino Mustafić, reditelj, Sarajevo

135. Nikola Nikolić, pisac, Podgorica

136. Aleksandar Novaković, pisac i dramaturg, Beograd

137. Fadila Nura Haver, književnica, Sarajevo

138. Branislav Oblučar, profesor, Filozofski fakultet, Zagreb

139. Nela Pamuković, feministička aktivistkinja, Ženska mreža Hrvatske, Zagreb

140. Teofil Pančić, novinar i pisac, Beograd/Novi Sad

141. Dejan Papić, izdavač, Beograd

142. Boris Pavelić, novinar, Zagreb

143. Jurica Pavičić, pisac, Split

144. Borka Pavićević, dramaturškinja, direktorka Centra za kulturnu dekontaminaciju, Beograd

145. Koča Pavlović, novinar i poslanik u Skupštini CG, Podgorica

146. Ana Pejović, prevoditeljica i koordinatorka Udruženja Krokodil, Beograd

147. Vuk Perišić, pisac i prevoditelj, Rijeka

148. Milutin Petrović, reditelj, redovni profesor univerziteta, Beograd, Srbija

149. Drago Pilsel, novinar i teolog, portal Autograf.hr, Zagreb

150. Marko Pogačar, pisac, Split

151. Darinka Pop-Mitić, umetnica, Beograd

152. Edo Popović, pisac, Zagreb

153. Boris Postnikov, publicist, tjednik Novosti, Zagreb

154. Aljoša Pužar, doktor nauka, kulturolog, Fakulteta za družbene vede, Ljubljana, Slovenija

155. Darka Radosavljević-Vasiljević, istoričarka umetnosti, Remont – nezavisna umetnička asocijacija, Beograd

156. Đuro Radosavović, pisac, Podgorica

157. Maja Raičević, aktivistkinja, Podgorica

158. Luka Rakčević, odbornik u Skupštini Glavnog grada, Podgorica

159. Saša Rakezić alijas Aleksandar Zograf, strip autor, Pančevo

160. Bogić Rakočević, književnik, Podgorica

161. Ksenija Rakočević, saradnica u nastavi na Filološkom fakultetu, Nikšić

162. Šerbo Rastoder, istoričar, Podgorica

163. Damir Rebronja, advokat, Kotor

164. Ana Ristović, pesnikinja, Beograd

165. Nenad Rizvanović, pisac i urednik, Zagreb

166. Vedrana Rudan, književnica, Rijeka, Hrvatska

167. Borka Rudić, Udruženje/udruga BH Novinari, Sarajevo

168. Elmir Sadiković, vanredni profesor, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu

169. Ivana Sajko, knjizevnica, Zagreb

170. Jasna Samić, pisac, autor dokumentarnih filmova i pozorišnih predstava, Književna Sehara, Sarajevo – Pariz

171. Sanja Sarnavka, prof. komparativne književnosti i jugoslavenskih jezika i književnosti te aktivistkinja

172. Olja Savičević Ivančević, književnica, Split

173. Svenka Savić, profesorka emerita, psiholingvistkinja, Filozofski fakultet Univerziteta u Novom Sadu

174. Zarije Seizović, doktor nauka, redovni profesor, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu

175. Nedim Sejdinović, novinar, Nezavisno društvo novinara Vojvodina, Novi Sad

176. Vildana Selimbegović, glavna i odgovorna urednica Oslobođenja

177. Mima Simić, samostalna umjetnica/književnica, Zagreb

178. Roman Simić, književnik, Dugo Selo

179. Marko Simonović, lingvista, Sveučilište u Utrechtu

180. Svetlana Slapšak, prof. dr u penziji, Ljubljana

181. Selma Spahić, rediteljica, umjetnička direktorica Internacionalnog teatarskog festivala MESS, Sarajevo

182. Tijana Spasić, književna kritičarka i novinarka, Beograd

183. Biljana Srbljanović, dramska spisateljica i vanredna profesorka, Fakultet dramskih umetnosti, Beograd

184. Srđan Srdić, književnik, Kikinda

185. Dragoljub Stanković, književnik, Beograd

186. Slavica Stevanović, univerzitetska saradnica i slobodna prevoditeljica, Univerzitet u Tibingenu

187. Dubravka Stojanović, istoričarka i profesorka, Filozofski fakultet, Beograd

188. Olivera Stošić Rakić, urednica književnih i tribinskih programa, Kulturni centar Beograda

189. Tanja Stupar Trifunović, književnica, Banja Luka

190. Jasna Šamić, spisateljica, Pariz-Sarajevo

191. Faruk Šehić, pisac i kolumnista, Sarajevo

192. Vehid Šehić, diplomirani pravnik, Forum građana Tuzle, Tuzla

193. Rade Šerbedžija, glumac

194. Danko Šipka, profesor, Državni univerzitet Arizone, Tempi

195. Slobodan Šnajder, književnik, otok Ploča, Trogir

196. Igor Štiks, doktor nauka, književnik i znanstveni suradnik Sveučilišta u Edinburgu

197. Adis Šušnjar, novinar, koordinator Udruženja BH novinari, Sarajevo

198. Elma Tataragić, doktorka nauka, filmska scenaristica i profesorica

199. Vesna Teršelič, mirovna aktivistica, Zagreb

200. Marko Tomaš, novinar, žurnal.info

201. Ladislav Tomičić, novinar, Zagreb

202. Ante Tomić, pisac, Split

203. Jelena Trebješanin, magistrant na Studijskom programu za srpski jezik i južnoslovenske književnosti, smjer Nauka o jeziku, Nikšić

204. Lejla Turčilo, doktorka nauka, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu

205. Lenka Udovički, glumica i rediteljka, Rijeka

206. Dubravka Ugrešić, književnica, Amsterdam

207. Daliborka Uljarević, politikološkinja, Centar za građansko obrazovanje (CGO), Podgorica

208. Vuk Uskoković, politikolog, Univerzitet Donja Gorica, Podgorica

209. Srđan V. Tešin, književnik, Kikinda

210. Emir Vajzović, docent, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu

211. Hanka Vajzović, doktorka nauka, lingvistkinja, Sarajevo

212. Nenad Veličković, pisac, Sarajevo

213. Dragan Velikić, pisac

214. Srđan Veljović, fotograf, Beograd

215. Olga Vojičić-Komatina, viši saradnik s doktoratom (književni nauke), Filološki fakultet, Nikšić

216. Radina Vučetić, istoričarka, vanredna profesorka, Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu

217. Nikola Vučić, novinar, N1 televizija

218. Zoran Vučkovac, BASOC, Banja Luka

219. Nenad Vujatović, pisac, Bruxelles

220. Nikola Zečević, politikolog, Univerzitet Donja Gorica, Podgorica

221. Zdravko Zima, novinar i pisac, Zagreb

222. Sandra Zlotrg, lektorica i profesorica bosanskog, hrvatskog, srpskog kao stranog jezika, Udruženje za jezik i kulturu Lingvisti, Sarajevo

223. Aleksej Zorić, novinar i prevodilac (bivši urednik Srpske redakcije BBC-a), London

224. Jasmila Žbanić, režiserka, Deblokada, BiH

225. Miodrag Živanović, Filozofski fakultet, Banja Luka

Lupiga.Com

Naslovna fotografija: wiki